แนวคำพิพากษาคดีบัญชีเดินสะพัด ค้ำประกัน จำนอง กรณีลักษณะของสัญญาบัญชีเดินสะพัดและสัญญาอื่นที่เกี่ยวข้อง

๑. สัญญาบัญชีเดินสะพัดเป็นสัญญาที่ไม่มีแบบหรือต้องมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใด แม้โจทก์ไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือก็ฟ้องจำเลยได้ (ฎ.๖๙๙๒/๒๕๓๗)
๒. สัญญาบัญชีเดินสะพัดอาจเกิดจากการแสดงเจตนาโดยชัดแจ้งหรือตามพฤติการณ์ที่คู่สัญญาปฏิบัติต่อกันให้เห็นได้ว่ามีสัญญาบัญชีเดินสะพัดต่อกันแล้วก็ได้ (ฎ.๔๖๙/๒๕๔๓)
๓. สัญญากู้เบิกเงินเกินบัญชีเป็นสัญญาบัญชีเดินสะพัดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๘๕๖ (ฎ.๒๑๘๔/๒๕๔๒)
๔. กรณีเปิดบัญชีกระแสรายวันกับธนาคารโดยไม่มีสัญญาเบิกเงินเกินบัญชี แต่มีข้อตลกลงว่าถ้าเงินในบัญชีไม่พอจ่ายตามเช็ค แต่ธนาคารได้จ่ายให้ไป ผู้ฝากต้องจ่ายเงินส่วนที่เกินคือให้เสมือนหนึ่งได้ขอเบิกเงินเกินบัญชีกับธนาคาร และธนาคารจะคิดดอกเบี้ยเบิกเงินเกินบัญชีเป็นดอกเบี้ยทบต้น ถือเป็นสัญญาบัญชีเดินสะพัด (ฎ.๒๙๗๗/๒๕๔๑, ฎ.๒๘๘๐/๒๕๔๕)
๕. หนี้ตามบัญชีเดินสะพัดไม่จำเป็นจะต้องเป็นหนี้ที่โจทก์สั่งจ่ายเป็นเช็คเสมอไป หากเป็นหนี้ส่วนที่ตกลงให้มีบัญชีกันแล้วจะเป็นหนี้ที่เกิดจากสัญญาหรือมูลอื่นย่อมลงบัญชีกันได้ เช่น หนี้จำนำใบประทวนสินค้า (ฎ.๗๖๔/๒๕๑๖)
๖. สัญญาการใช้บัตรเครดิตไม่ถือเป็นสัญญาบัญชีเดินสะพัด (ฎ.๔๔๕๓/๒๕๔๓, ๕๓๑๙/๒๕๔๔, ๑๕๘๔/๒๕๔๘)
๗. กรณีสินเชื่อกรุงไทยธนวัฏต้องพิจารณาจากรายละเอียดข้อตกลงระหว่างธนาคารกับลูกค้าเป็นกรณีไปว่าเข้าลักษณะเป็นสัญญาประเภทใด หากลูกค้าเปิดบัญชีเงินฝากกระแสรายวันและทำสัญญากู้เบิกเงินเกินบัญชีเฉพาะสินเชื่อธนวัฏบัตรเครดิตกับธนาคารมีความประสงค์เพื่อการชำระหนี้ค่าสินค้าและค่าบริการต่าง ๆ อันเกิดจากการใช้บัตรเครดิตรวมทั้งเพื่อถอนเงินสดจากบัญชีเงินฝากผ่านเครื่องฝากถอนเงินอัตโนมัติ ซึ่งเป็นกิจกรรมเกี่ยวเนื่องจากการใช้บัตรเครดิตทั้งสิ้น ศาลฎีกาตีความว่าไม่ใช่หนี้เงินกู้เบิกเงินเกินบัญชีหรือหนี้บัญชีเดินสะพัดโดยตรง แต่เป็นการที่ธนาคารให้บริการการใช้บัตรเครดิตแก่ลูกค้าที่เป็นสมาชิกโดยเรียกเก็บค่าธรรมเนียม และมีอายุความ ๒ ปี ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๙๓/๓๔ (๗) (ฎ.๗๖๑๐/๒๕๔๙)
๘. แต่ถ้าเป็นข้อตกลงตามสัญญากู้กรุงไทยธนวัฏซึ่งธนาคารให้ลูกค้ากู้ยืมเงินจากบัญชีเงินฝากออมทรัพย์ของลูกค้าที่เปิดไว้กับธนาคารและลูกค้ายอมเสียดอกเบี้ยให้ธนาคาร ลูกค้าจะถอนเงินกู้จากบัญชีเงินฝากดังกล่าววันใดก็ได้ จำนวนเท่าใดก็ได้ แต่ต้องไม่เกินวงเงินที่ธนาคารและลูกค้าตกลงกัน โดยลูกค้าจะใช้สมุดบัญชีเงินฝากในการถอนเงินหรือใช้บัตรกรุงไทยเอทีเอ็มที่ธนาคารออกให้ลูกค้าถอนเงินจากเครื่องถอนเงินอัตโนมัติก็ได้ ลูกค้ามีเงินเดือนเข้าฝากบัญชีเงินฝากออมทรัพย์ดังกล่าวทุกเดือน เมื่อมีเงินเดือนเข้าฝาก ธนาคารจะหักกลบกับเงินที่ลูกค้าถอนไป หากลูกค้าเป็นหนี้ธนาคาร ลูกค้าจะคิดดอกเบี้ยภายในวันสิ้นเดือน ข้อสัญญาระหว่างธนาคารกับลูกค้า เช่นนี้ ไม่ใช่กรณีธนาคารออกเงินทดรองไปก่อนแล้วเรียกเก็บเงินจากลูกค้าภายหลัง แต่เป็นกรณีที่กฎหมายไม่ได้กำหนดอายุความไว้โดยเฉพาะ จึงมีอายุความ ๑๐ ปี ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๓๐ (ฎ.๔๕๓๙/๒๕๕๓)
๙. จำเลยเปิดบัญชีกระแสรายวันโดยมีข้อตกลงพิเศษว่าเป็นการเปิดบัญชีเพื่อบัตรเครดิตวีซ่า หากมีหนี้ตามบัตรเครดิตให้ถอนเงินจากบัญชีกระแสรายวันชำระหนี้ได้ จากนั้นมีการเบิกเงินด้วยเช็คและหักชำระหนี้บัตรเครดิตจากบัญชีกระแสรายวันเดียวกันคละกันไป ต้องแยกว่าส่วนใดเป็นหนี้ตามสัญญาบัญชีเดินสะพัดซึ่งมีอายุความ ๑๐ ปี ตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๙๓/๓๐ ส่วนใดเป็นหนี้บัตรเครดิตซึ่งมีอายุความ ๒ ปี ตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๙๓/๓๔ (๗) (ฎ.๗๑๓๙/๒๕๔๙, ๒๔๘๔/๒๕๕๖) หากทางนำสืบโจทก์ไม่สามารถแยกหนี้ได้ ศาลฎีกาต้องพิพากษายกฟ้อง แต่ไม่ตัดสิทธิฟ้องใหม่
ภาพประกอบจาก
https://www.prachachat.net/finance/news-168368

แผนกคดีพาณิชย์และเศรษฐกิจ

บทความสาระความรู้ล่าสุด

แนวทางการแก้ไขปัญหาการจัดเก็บภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง (ตอนที่ 1)

ทำความรู้จัก "Incoterms 2020" ตอนที่ 1

ตัวการในคดีความผิดเกี่ยวกับป่าไม้