แผนกคดีคำสั่งคำร้องและขออนุญาตฎีกา

ประวัติการก่อตั้ง

การพิจารณาบรรดาคดีที่คู่ความยื่นคำร้องขออนุญาตฎีกาต่อศาลฎีกาตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง กฎหมายวิธีพิจารณาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ กฎหมายวิธีพิจารณาคดีค้ามนุษย์ รวมทั้งการพิจารณาสั่งคำร้องขอที่คู่ความยื่นต่อศาลตามกฎหมาย ศาลฎีกาต้องพิจารณาด้วยความละเอียดรอบคอบ มีประสิทธิภาพ และคู่ความได้รับทราบคำสั่งศาลฎีกาในเวลาอันรวดเร็ว ศาลฎีกาจำเป็นต้องมีการพัฒนาปรับปรุงระบบการบริหารจัดการคดีที่ไม่ได้อยู่ในความรับผิดชอบของแผนกคดีพิเศษในศาลฎีกาให้รวมอยู่ด้วยกัน เพื่อเป็นการอำนวยความยุติธรรมแก่บุคคลที่เกี่ยวข้องทุกฝ่าย

ประวัติการก่อตั้ง

การพิจารณาบรรดาคดีที่คู่ความยื่นคำร้องขออนุญาตฎีกาต่อศาลฎีกาตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง กฎหมายวิธีพิจารณาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ กฎหมายวิธีพิจารณาคดีค้ามนุษย์ รวมทั้งการพิจารณาสั่งคำร้องขอที่คู่ความยื่นต่อศาลตามกฎหมาย ศาลฎีกาต้องพิจารณาด้วยความละเอียดรอบคอบ มีประสิทธิภาพ และคู่ความได้รับทราบคำสั่งศาลฎีกาในเวลาอันรวดเร็ว ศาลฎีกาจำเป็นต้องมีการพัฒนาปรับปรุงระบบการบริหารจัดการคดีที่ไม่ได้อยู่ในความรับผิดชอบของแผนกคดีพิเศษในศาลฎีกาให้รวมอยู่ด้วยกัน เพื่อเป็นการอำนวยความยุติธรรมแก่บุคคลที่เกี่ยวข้องทุกฝ่าย

คณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมจึงออกประกาศให้จัดตั้งแผนกคดีคำสั่งคำร้องและขออนุญาตฎีกาในศาลฎีกาขึ้น เมื่อวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑ มีอำนาจพิจารณาคำร้องทั่วไป คำร้องขออนุญาตฎีกาคดีค้ามนุษย์ คำร้องขออนุญาตฎีกาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ และคำร้องขออนุญาตฎีกาที่ไม่อยู่ในความรับผิดชอบของแผนกคดีพิเศษในศาลฎีกา รวมทั้งคำร้องอื่น ๆ ตามที่ประธานศาลฎีกาจะได้กำหนดให้ประธานแผนกคดีคำสั่งคำร้องและขออนุญาตฎีกาในศาลฎีกาเป็นผู้รับผิดชอบงาน โดยมีนายประยูร ณ ระนอง ดำรงตำแหน่งประธานแผนกคดีคำสั่งคำร้องและขออนุญาตฎีกาในศาลฎีกาคนแรก ปัจจุบันมีนายชวลิต อิศรเดช ดำรงตำแหน่งประธานแผนกคดีคำสั่งคำร้องและขออนุญาตฎีกาในศาลฎีกา ทั้งนี้ แผนกคดีคำสั่งคำร้องและขออนุญาตฎีกาในศาลฎีกาได้เริ่มเปิดทำการตั้งแต่วันที่ ๑ เมษายน ๒๕๖๑ เป็นต้นมา

ขอบเขตอำนาจพิจารณา

๑. คำร้องขอปล่อยชั่วคราว

• - คำร้องขอปล่อยชั่วคราวในชั้นฎีกา ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๑๐๖
• - คำร้องอุทธรณ์คำสั่งที่ไม่อนุญาตให้ปล่อยชั่วคราว ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๑๑๙ ทวิ
• - คำร้องที่เกี่ยวเนื่องกับการขอปล่อยชั่วคราว

๒. คำร้องที่เกี่ยวกับคดีแพ่งและคดีอาญา

• - คำร้องอุทธรณ์คำสั่งไม่รับฎีกา
• - คำร้องขอคุ้มครองชั่วคราว คำร้องขอคุ้มครองประโยชน์
• - คำร้องขอทุเลาการบังคับ
• - คำร้องขอถอนฟ้อง คำร้องขอถอนคำร้องทุกข์
• - คำร้องขอถอนฎีกา
• - คำร้องขอเข้าเป็นคู่ความแทนที่ผู้มรณะ คำร้องขอเข้าดำเนินคดีต่างโจทก์ผู้ตาย
• - คำร้องขอแก้ไขเพิ่มเติมฎีกา
• - คำร้องขอระบุพยานเพิ่มเติม
• - คำร้องขอแก้ไขคำพิพากษาศาลฎีกา
• - คำร้องขออธิบายคำพิพากษาศาลฎีกา
• - คำร้องขอให้เพิกถอนการดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ

๓. คดีคำร้องขออนุญาตฎีกาคดีค้ามนุษย์

คดีค้ามนุษย์ตามพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดีค้ามนุษย์ พ.ศ.๒๕๕๙ มาตรา ๓ หมายถึง คดีที่มีข้อหาความผิดตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ไม่ว่าจะมีข้อหาความผิดอื่นรวมอยู่ด้วยหรือไม่ก็ตาม แต่ไม่รวมถึงคดีที่อยู่ในอำนาจพิจารณาของศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบและศาลเยาวชนและครอบครัว

มีผลใช้บังคับกับคดีที่ฟ้องตั้งแต่วันที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๕๙

๔. คดีคำร้องขออนุญาตฎีกาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ

คดีทุจริตและประพฤติมิชอบตามพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ.๒๕๕๙ มาตรา ๓ หมายถึง คดีทุจริตและประพฤติมิชอบตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ ได้แก่

• (๑) คดีอาญาที่ฟ้องให้ลงโทษเจ้าหน้าที่ของรัฐในความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการหรือความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรมตามประมวลกฎหมายอาญา ความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่หรือทุจริตต่อหน้าที่ตามกฎหมายอื่น หรือความผิดอื่นอันเนื่องมาจากการประพฤติมิชอบ
• (๒) คดีอาญาที่ฟ้องให้ลงโทษเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือบุคคลที่กระทำความผิดฐานฟอกเงินที่เกี่ยวเนื่องกับความผิด (๑) หรือกระทำความผิดตามกฎหมายว่าด้วยความผิดเกี่ยวกับการเสนอราคาต่อหน่วยงานของรัฐ กฎหมายว่าด้วยการให้เอกชนร่วมลงทุนในกิจการของรัฐ หรือกฎหมายอื่นที่มีวัตถุประสงค์ในการป้องกันและปราบปรามการทุจริตและประพฤติมิชอบ
• (๓) คดีอาญาที่ฟ้องให้ลงโทษบุคคลใความผิดเกี่ยวกับการเรียก รับ ยอมจะรับหรือให้ ขอให้ รับว่าจะให้ทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด หรือการใช้กำลังประทุษร้าย ขู่เข็ญว่าจะใช้กำลังประทุษร้าย หรือใช้อิทธิพลเพื่อจูงใจหรือข่มขืนใจให้เจ้าหน้าที่ของรัฐกระทำการ ไม่กระทำการ หรือประวิงการกระทำใดตามประมวลกฎหมายอาญาหรือกฎหมายอื่น
• (๔) คดีอาญาที่ฟ้องขอให้ลงโทษเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือบุคคลตามกฎหมายที่กำหนดให้เป็นคดีทุจริตแลประพฤติมิชอบ
• (๕) คดีอาญาที่ฟ้องขอให้ลงโทษบุคคลที่ร่วมกระทำความผิดกับเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือบุคคลตาม (๑) ถึง (๔) ไม่ว่าในฐานะตัวการ ผู้ใช้ ผู้สนับสนุน หรือผู้สมคบ
• (๖) คดีเกี่ยวกับการจงใจไม่ยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินและเอกสารประกอบ หรือจงใจยื่นบัญชีและเอกสารดังกล่าวด้วยข้อความอันเป็นเท็จ หรือปกปิดข้อเท็จจริงที่ควรแจ้งให้ทราบ
• (๗) คดีร้องขอให้ทรัพย์สินตกเป็นของแผ่นดินเพราะเหตุร่ำรวยผิดปกติหรือมีทรัพย์สินเพิ่มขึ้นผิดปกติ
• (๘) กรณีที่มีการขอให้ศาลดำเนินกระบวนพิจารณาอย่างหนึ่งอย่างใดก่อนยื่นฟ้องหรือยื่นคำร้องขอตาม (๑) ถึง (๗)

แต่ไม่รวมถึงคดีที่อยู่ในอำนาจของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองและคดีที่อยู่ในอำนาจของศาลเยาวชนและครอบครัวตามกฎหมายว่าด้วยศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว

มีผลใช้บังคับกับคดีที่ฟ้องตั้งแต่วันที่ ๑ ตุลาคม ๒๕๕๙

๕. คดีคำร้องขออนุญาตฎีกาคดีแพ่งที่ไม่อยู่ในความรับผิดชอบของแผนกคดีพิเศษในศาลฎีกา

การฎีกาคำพิพากษาหรือคำสั่งศาลอุทธรณ์หรือศาลอุทธรณ์ภาคในคดีแพ่งก่อนพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง (ฉบับที่ ๒๗) พ.ศ. ๒๕๕๘ มีผลใช้บังคับ เป็นระบบสิทธิโดยมีข้อจำกัดการฎีกาตามจำนวนทุนทรัพย์และประเภทคดี แต่เนื่องจากปริมาณคดีที่ขึ้นสู่การพิจารณาของศาลฎีกามีจำนวนมากเป็นอุปสรรคต่อการพิจารณาพิพากษาคดีของศาลฎีกาให้เป็นไปโดยความถูกต้องรวดเร็วตามหลักนิติธรรม ส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นและความศรัทธาของประชาชนที่มีต่อศาลยุติธรรม จึงมีการแก้ไขบทบัญญัติเรื่องการฎีกาในคดีแพ่งเปลี่ยนเป็นระบบขออนุญาต โดยให้คำพิพากษาหรือคำสั่งศาลอุทธรณ์หรือศาลอุทธรณ์ภาคเป็นที่สุด เว้นแต่คดีที่ศาลฎีกาอนุญาตให้ฎีกา ส่วนคดีที่ได้ยื่นฟ้องไว้ก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้บังคับตามกฎหมายซึ่งใช้อยู่ก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับจนกว่าคดีจะถึงที่สุด แต่หลังจากคดีถึงที่สุดและพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับแล้ว การฎีกาคำพิพากษาหรือคำสั่งเกี่ยวกับการดำเนินกระบวนพิจารณาที่เกิดขึ้นภายหลัง ต้องบังคับตามพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง (ฉบับที่ ๒๗) พ.ศ. ๒๕๕๘

มีผลใช้บังคับกับคดีแพ่งที่ฟ้องตั้งแต่วันที่ ๘ พฤศจิกายน ๒๕๕๘

๖. คำร้องอื่น ๆ ตามที่ประธานศาลฎีกาได้กำหนด

- คำร้องขอโอนคดีอาญาซึ่งยื่นต่อประธานศาลฎีกา ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒๖

บทความสาระความรู้และคำพิพากษาที่น่าสนใจ