การที่โจทก์ฟ้องเพิกถอนนิติกรรมการจดทะเบียนขายที่ดินและสิ่งปลูกสร้างและจดทะเบียนจำนองที่ดินและสิ่งปลูกสร้างที่สามีโดยชอบด้วยกฎหมายของโจทก์เป็นผู้ทำนิติกรรมดังกล่าวให้แก่บุคคลภายนอกโดยไม่ได้รับความยินยอมจากโจทก์ และขณะยื่นฟ้องสามีของโจทก์ถึงแก่ความตายไปแล้วแต่โจทก์ไม่ฟ้องทายาทโดยธรรมหรือผู้จัดการมรดกของสามีของโจทก์เข้ามาด้วย โจทก์มีอำนาจฟ้องหรือไม่ เห็นว่า เมื่อมีข้อโต้แย้งเกี่ยวกับสิทธิและหน้าที่ในการจัดการสินสมรสของสามีภริยา ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๔๗๖(๑) บัญญัติให้สามีและภริยาต้องจัดการสินสมรสร่วมกันหรือได้รับความยินยอมจากอีกฝ่ายหนึ่ง และหากสามีหรือภริยาจัดการสินสมรสไปแต่เพียงฝ่ายเดียวหรือโดยปราศจากความยินยอมของคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่ง ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๔๘๐ บัญญัติให้อำนาจคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งอาจฟ้องให้ศาลเพิกถอนนิติกรรมนั้นได้ แต่การฟ้องขอให้เพิกถอนนิติกรรมในกรณีนี้เป็นเพียงการขอให้เพิกถอนการจัดการสินสมรสที่คู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งจัดการไปโดยปราศจากอำนาจเพื่อให้ทรัพย์สินนั้นกลับคืนมาเป็นสินสมรสตามเดิม ทั้งยังเป็นการดำเนินคดีเกี่ยวกับการสงวนรักษาสินสมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๔๗๗ ซึ่งบัญญัติให้สามีภริยาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีสิทธิทำได้ ดังนั้น แม้โจทก์มิได้ฟ้องทายาทโดยธรรมหรือผู้จัดการมรดกของสามีโจทก์ที่ทำนิติกรรมจดทะเบียนโอนขายที่ดินและสิ่งปลูกสร้างให้จำเลยที่ ๑ เข้ามาเป็นจำเลยด้วย ก็หาทำให้โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องคดีดังที่จำเลยที่ ๑ ฎีกาไม่
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๓๑๙๓/๒๕๖๔
โจทก์ฟ้องและแก้ไขคำฟ้องว่า โจทก์กับสามีเป็นสามีภริยาชอบด้วยกฎหมาย สามีโจทก์ทำนิติกรรมโอนขายที่ดิน ๒ แปลง พร้อมสิ่งปลูกสร้างซึ่งเป็นสินสมรสให้จำเลยที่ ๑ ในวันเดียวกัน จำเลยที่ ๑ จำนองที่ดิน ๒ แปลงพร้อมสิ่งปลูกสร้างให้แก่จำเลยที่ ๒ โดยจำเลยที่ ๑ รู้ว่าสามีโจทก์และจำเลยที่ ๑ ทำนิติกรรมซื้อขายที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างโดยไม่ได้รับความยินยอมจากโจทก์ จำเลยที่ ๒ กระทำการโดยไม่สุจริต ทำให้โจทก์ได้รับความเสียหาย ปัจจุบันสามีโจทก์ถึงแก่ความตายแล้ว ขอให้เพิกถอนนิติกรรมการซื้อขายที่ดินทั้งสองแปลงพร้อมสิ่งปลูกสร้างระหว่างสามีโจทก์กับจำเลยที่ ๑ และเพิกถอนนิติกรรมจำนองที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างระหว่างจำเลยที่ ๑ และจำเลยที่ ๒
จำเลยที่ ๑ ให้การและแก้ไขคำให้การว่า จำเลยที่ ๑ ซื้อที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างโดยสุจริตและเสียค่าตอบแทน ขณะทำนิติกรรมสามีโจทก์และบุตรโจทก์จำเลยได้ลงชื่อเป็นพยานในการรับเงินและยืนยันกับจำเลยที่ ๑ ว่า โจทก์ไม่ขัดข้องและให้ความยินยอมในการขายที่ดิน จำเลยที่ ๑ เข้าครอบครองที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง ๒ ปี โดยโจทก์ไม่คัดค้าน ถือว่าโจทก์รู้เห็นยินยอมและให้สัตยาบัน โจทก์ฟ้องคดีนี้เกินกว่า ๑ ปี นับแต่รู้เหตุอันเป็นมูลให้เพิกถอนการขายที่ดิน คดีโจทก์ขาดอายุความ ทั้งโจทก์ไม่ได้ฟ้องทายาทโดยธรรมของสามีโจทก์เข้ามาในคดีด้วย โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง ขอให้ยกฟ้อง
จำเลยที่ ๒ ให้การว่า สามีโจทก์นำเงินที่ได้จากการขายที่ดินพิพาทไปใช้ประโยชน์ในครอบครัวหรือจัดการสินสมรส โจทก์ทราบดีและให้ความยินยอมหรือให้สัตยาบันแก่คนทำนิติกรรมดังกล่าว ทั้งไม่เคยโต้แย้งหรือฟ้องขับไล่จำเลยที่ ๑ จำเลยทั้งสองเป็นบุคคลภายนอกผู้ได้สิทธิมาโดยสุจริต เสียค่าตอบแทนและได้จดทะเบียนสิทธิโดยสุจริต คดีโจทก์ขาดอายุความ โจทก์มิได้ฟ้องเรียกผู้จัดการมรดกหรือทายาทของสามีโจทก์เข้ามาในคดีด้วย จึงเป็นการใช้สิทธิโดยไม่สุจริต ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นงดสืบพยานโจทก์และจำเลย พิพากษายกฟ้องแต่ไม่ตัดสิทธิโจทก์นำคดีมาฟ้องใหม่ภายในอายุความ
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษแผนกคดีเยาวชนและครอบครัวพิพากษายกคำพิพากษาศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นสืบพยานโจทก์และจำเลยทั้งสองแล้วพิพากษาใหม่ตามรูปคดี
จำเลยที่ ๑ ฎีกาโดยได้รับอนุญาตจากศาลฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีเยาวชนและครอบครัวตรวจสำนวนประชุมปรึกษาแล้ว ฎีกาของจำเลยที่ ๑ ที่ได้รับอนุญาตให้ฎีกาว่า เมื่อโจทก์มิได้ฟ้องทายาทโดยธรรมหรือผู้จัดการมรดกของสามีโดยชอบด้วยกฎหมายของโจทก์ผู้ทำนิติกรรมขายที่ดินและสิ่งปลูกสร้างอันเป็นสินสมรสให้แก่จำเลยที่ ๑ ศาลจึงไม่อาจเพิกถอนนิติกรรมดังกล่าวตามคำขอท้ายคำฟ้องของโจทก์อันเป็นการกระทบสิทธิของบุคคลภายนอกนั้น เห็นว่า สภาพแห่งข้อหาตามคำฟ้องของโจทก์ยกข้ออ้างที่อาศัยเป็นหลักแห่งข้อหาว่า สามีโดยชอบด้วยกฎหมายของโจทก์จดทะเบียนขายที่ดินและสิ่งปลูกสร้างซึ่งเป็นสินสมรสให้แก่จำเลยที่ ๑ โดยไม่ได้รับความยินยอมของโจทก์และในวันเดียวกันจำเลยที่ ๑ จดทะเบียนจำนองแก่จำเลยที่ ๒ โดยจำเลยที่ ๑ และที่ ๒ รู้อยู่แล้วว่าที่ดินและสิ่งปลูกสร้างเป็นสินสมรสจึงเป็นการกระทำโดยไม่สุจริตและมีคำขอให้ศาลเพิกถอนนิติกรรมซื้อขายที่ดินและสิ่งปลูกสร้างระหว่างสามีโจทก์กับจำเลยที่ ๑ และนิติกรรมจำนองระหว่างจำเลยที่ ๑ กับจำเลยที่ ๒ อันเป็นข้อโต้แย้งเกี่ยวกับสิทธิหรือหน้าที่ในการจัดการสินสมรสของสามีภริยาซึ่งกรณีดังกล่าวนี้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๔๗๖(๑) บัญญัติให้สามีและภริยาต้องจัดการสินสมรสร่วมกันหรือได้รับความยินยอมจากอีกฝ่ายหนึ่ง และหากสามีหรือภริยาจัดการสินสมรสไปแต่เพียงฝ่ายเดียวหรือโดยปราศจากความยินยอมของคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่ง ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๔๘๐ บัญญัติให้อำนาจคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งอาจฟ้องให้ศาลเพิกถอนนิติกรรมนั้นได้ แต่การฟ้องขอให้เพิกถอนนิติกรรมในกรณีนี้เป็นเพียงการขอให้เพิกถอนการจัดการสินสมรสที่คู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งจัดการไปโดยปราศจากอำนาจเพื่อให้ทรัพย์สินนั้นกลับคืนมาเป็นสินสมรสตามเดิม ทั้งยังเป็นการดำเนินคดีเกี่ยวกับการสงวนรักษาสินสมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๔๗๗ ซึ่งบัญญัติให้สามีภริยาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีสิทธิทำได้ ดังนั้น แม้โจทก์มิได้ฟ้องทายาทโดยธรรมหรือผู้จัดการมรดกของสามีโจทก์ที่ทำนิติกรรมจดทะเบียนโอนขายที่ดินและสิ่งปลูกสร้างให้จำเลยเข้ามาเป็นจำเลยด้วย ก็หาทำให้โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องคดีดังที่จำเลยที่ ๑ ฎีกาไม่ ที่ศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษพิพากษามานั้น ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย ฎีกาของจำเลยที่ ๑ ฟังไม่ขึ้น
พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาให้เป็นพับ
แผนกคดีเยาวชนและครอบครัวในศาลฎีกา
ธันวาคม ๒๕๖๔
