การพิจารณาออกสิทธิบัตรกรรมวิธีที่คิดค้นขึ้นอันเป็นผลให้ได้มาซึ่งผลผลิตหรือผลิตภัณฑ์ที่ได้จากธรรมชาติ (คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๑๘๓๒๙/๒๕๕๗)

การพิจารณาออกสิทธิบัตรกรรมวิธีที่คิดค้นขึ้นอันเป็นผลให้ได้มาซึ่งผลผลิตหรือผลิตภัณฑ์ที่ได้จากธรรมชาติ

          ปัญหาว่า กรรมวิธีการกระตุ้นให้สร้างสาร “Aquilaria resin” โดยการสร้างรอยแผลบนต้นกฤษณาตามสิทธิบัตรเลขที่ ๑๘๙๘๕ เป็นสิทธิบัตรที่ออกให้โดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เห็นว่า การพิจารณา ออกสิทธิบัตรกรรมวิธีที่คิดค้นขึ้นอันเป็นผลให้ได้มาซึ่งผลผลิตหรือผลิตภัณฑ์ที่ได้จากธรรมชาติต้องให้ความสำคัญกับเทคนิคพิเศษเฉพาะด้านของการประดิษฐ์ในแต่ละรายที่ทำให้เกิดผลผลิตดังกล่าวว่า กรรมวิธีนั้นเป็นที่ประจักษ์โดยง่ายแก่บุคคลที่มีความชำนาญในระดับสามัญสำหรับการคิดค้นกรรมวิธีเพื่อให้ได้มาซึ่งสารกฤษณาหรือไม่ โดยกรรมวิธีนั้นมิใช่เป็นเพียงกระบวนการที่ไม่มีเทคนิคพิเศษเพื่อให้ได้มาซึ่งสารกฤษณาดังกล่าว หากกรรมวิธีนั้นมิได้เกิดขึ้นจากการกระทำหรือการแทรกแซงของผู้ประดิษฐ์จนถึงขั้นที่ถือได้ว่าเป็นการคิดค้นหรือคิดทำขึ้นอันเป็นผลให้ได้มาซึ่งกรรมวิธีใหม่ตาม พ.ร.บ.สิทธิบัตร พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๓ กรรมวิธีนั้นก็ไม่อาจเกิดขึ้นได้ แต่รายละเอียดข้อถือสิทธิตามสิทธิบัตรดังกล่าวล้วนเป็นขั้นตอนของวิธีการเพื่อจะกระตุ้นให้ต้นกฤษณาสร้างสาร “Aquilaria resin” วิธีการหนึ่ง แม้จะเป็นกระบวนการที่มีหลายขั้นตอนแตกต่างจากวิธีการได้มาซึ่งสารกฤษณาตามที่ปรากฏในภูมิปัญญาของชาวบ้าน โดยมีผู้เชี่ยวชาญด้านสรีระวิทยาของพืชซึ่งสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอกทางด้านสรีระกายวิภาคของไม้ยืนต้นเบิกความสนับสนุนว่า สารกฤษณาเป็นสิ่งที่มีอยู่แล้วในต้นกฤษณาและเกิดขึ้นได้เองหากมีการกระตุ้นให้ต้นกฤษณาสร้างสารนั้นอย่างถูกวิธี ไม่ว่าจะเป็นการกระตุ้นโดยการกระทำของมนุษย์ด้วยวิธีการต่าง ๆ หรือ การกระตุ้นที่เกิดขึ้นโดยเชื้อราที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติ ทำนองเดียวกับวิธีการกรีดยางบนลำต้นของยางพาราเพื่อให้ได้น้ำยางพารามากที่สุด กรรมวิธีการกระตุ้นทางกลนั้นมีลักษณะกรรมวิธีการกระตุ้นให้เกิดผลเช่นเดียวกันกับกรรมวิธีการกระตุ้นให้สร้างสารกฤษณาตามสิทธิบัตรเลขที่ ๑๘๙๘๕ จึงเชื่อว่าการคิดค้นกรรมวิธีการกระตุ้นให้สร้างสารดังกล่าวน่าจะเกิดจากการเรียนรู้สิ่งที่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติของต้นกฤษณาและพยายามค้นหาวิธีการเพื่อหาเอาประโยชน์จากต้นกฤษณาให้ได้ผลิตผลมากที่สุด โดยกระบวนการสร้างกรรมวิธีให้เกิดผลผลิตทางธรรมชาติด้วยวิธีการที่ใช้กันอยู่ตามปกติซึ่งมีลักษณะเช่นเดียวกับการให้สารกระตุ้นหรือให้ปุ๋ยเร่งดอกผลแก่พืชที่เพาะปลูก กรรมวิธีตามข้อถือสิทธิดังกล่าว จึงเป็นที่ประจักษ์โดยง่ายแก่บุคคลที่มีความชำนาญในระดับสามัญสำหรับการคิดค้นกรรมวิธีในการสร้างสารกฤษณา อันถือไม่ได้ว่าเป็นกรรมวิธีที่มีขั้นการประดิษฐ์สูงขึ้น การออกสิทธิบัตรดังกล่าวย่อมเป็น การออกสิทธิบัตรที่ไม่ชอบด้วย พ.ร.บ.สิทธิบัตร พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๕  (คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๑๘๓๒๙/๒๕๕๗)

แผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศในศาลฎีกา

                                                        สิงหาคม ๒๕๖๗